Brandbrief namens de Zeeuwse kunstenaars. Te downloaden inclusief bijlage met startpunten. De tekst staat ook hieronder. Meepraten kan in de groep, die we hopelijk snel tot een echt platform kunnen uitbouwen, weg van facebook.

Denn die einen sind im Dunkeln
Und die anderen sind im Licht.
Und man sieht nur die im Lichte
Die im Dunkeln sieht man nicht.
(Bertolt Brecht)

(makers start uw wild geraas)

Hallo, wij zijn de beroepskunstenaars van Zeeland. Aangenaam! Wij zijn de blinde vlek van de Zeeuwse cultuurmanagers en -ambtenaren. Steeds wordt er weer een initiatief gelanceerd namens ‘de makers’. Maar wij worden niet geraadpleegd, niet geïnformeerd. En wij voelen ons ook geen makers.

Wij zijn kunstenaars. Toonkunstenaars, woordkunstenaars, beeldkunstenaars. Bewegingskunstenaars, performancekunstenaars. Sommigen zien zichzelf als cultureel ondernemer, anderen liever als autonoom kunstenaar. We werken interdisciplinair, toegepast, ambachtelijk en/of innovatief. Maar hoe we het zelf ook invullen: dit is ons beroep. Wij zijn bij deze een nieuw aanspreekpunt: platform Nieuw Zeeuws Licht, voor Zeeuwse beroepskunstenaars.

“Zorg dat je het binnenhaalt”, was de krantenkop over het extra cultuurgeld dat gemeenten al maandenlang op hun rekening hadden staan. En ook de provincies kregen miljoenen aan noodsteun. Berenschot rekende het al uit: dit geld is niet of nauwelijks terechtgekomen als steun aan de cultuursector. Waar is al dit geld? We hebben mails gestuurd naar de gemeente en ontvingen slechts van een enkeling een toelichting. We mailden naar de provinciale cultuurambtenaren en wachten nog steeds op antwoord. De steun lijkt vooral naar de podia te gaan, naar Zeelandia en CBK. Naar educatie en veilige routemaatregelen in musea. En naar nieuwe samenwerkingsprojecten die op 2 vingers te tellen zijn. Waar een loting of een jury bepaalt welk handjevol gelukkigen iets toegeworpen krijgt. Geld wordt besteed aan het formuleren van opdrachten, nauwelijks aan het verstrekken ervan. Kennis wordt niet openbaar gemaakt en stroomt niet door.

De jubelende krantenberichten met miljoenen aan culturele noodsteun staan in schril contrast met onze dagelijkse beroepspraktijk. Er zijn gigantische verschillen tussen de mensen met een baan en ZZP’ers die van maand tot maand moeten zien te overleven via opdrachten. Wij doen een dringende oproep: doe meer dan alleen bureaubanen behouden. We kunnen en willen niet leven van individuele projecten waarbij we elkaar moeten beconcurreren om een fooi. Als je mensen gevangenhoudt in een systeem van armoede en concurrentie hebben zij geen geld en tijd meer voor kunst. Niet voor het maken en niet voor het genieten ervan. Denken in schaarste en strijd is armoedig.

Straks staan de Zeeuwse culturele instituten nog overeind – instituten die ooit zijn opgericht omdat ze de kunstenaars vooruit wilden helpen – maar zijn er geen beroepskunstenaars meer om de inhoud te verzorgen. Een onwenselijk toekomstbeeld voor een provincie die de allure van een Culturele Hoofdstad wil gaan uitstralen.

Het is verdrietig om te moeten constateren dat er zelfs tijdens een noodsituatie als de coronacrisis geen extra moeite wordt gedaan om breder te kijken, te onderzoeken wat nodig is voor alle schakels in het cultuurnetwerk. En de situatie was al schraal: een groot deel van de infrastructuur is wegbezuinigd en er is niets voor in de plaats gekomen. Visionair beleid bestaat al lang niet meer. Maar onze samenleving, economie, gezondheid en ons leefmilieu staan onder druk. Zoals het geestelijk welzijn van velen. Mensen voelen zich gedemoraliseerd, machteloos en onzeker. Stuurloos door te veel of veel te weinig keuze. Hoe gaan we de existentiële vraagstukken van deze tijd onderzoeken, aanpakken, met meer dan alleen een incidenteel eenzaamheids- of educatieproject? Kunst kan hier een grote rol in spelen. Wetenschappers zijn het er al een tijdje over eens dat creativiteit de competentie is die we het hardst nodig hebben.

Steun de kunstenaars die al gekozen hebben om hier te wonen en werken. Niet alleen aanstormend talent, juist de mid-career vaklui en de veteranen. Het doorsluizen van steungeld naar de gevestigde instituten lijkt wellicht het eenvoudigst, maar komt nu niet terecht bij de mensen die dit het hardste nodig hebben. De ongeorganiseerden moeten net zo goed gehoord worden. En natuurlijk is het lastig om een fijnmazig netwerk te bereiken. Daarom zijn wij dit initiatief gestart. Laten we snel met elkaar praten. En als bondgenoten optrekken, zodat we een breed en divers cultureel veld kunnen behouden in Zeeland. Wij verdienen een plek aan de overlegtafels. Wij vormen de inhoud, de verdieping, de toekomst. En zorgen voor verlichting, ook in donkere tijden. We blijven altijd creëren, dat is onze natuur. Maar we missen waardering, vertrouwen, verbinding en ondersteuning.

Praat met de kunstenaars zelf. En niet achteraf, maar structureel. Wij willen Samen in Zee, maar niet kopje onder. We willen snel duidelijkheid over de noodsteun en over toekomstplannen voor de sector, omdat die ons allemaal aangaan.

Dat mensen zich gezien voelen, kunnen bijdragen aan verbetering. Dat talenten en capaciteiten worden benut. Daar zou het om moeten draaien in het leven. En dit zijn bij uitstek de waarden van kunst en cultuur.

Kunst regelt en ontregelt. Vermomt en onthult. Laat lachen en huilen. Kunst doet zoveel: onderzoeken, verzinnen, vormgeven, verbinden. Licht aan. Actie.  

Nieuw Zeeuws Licht, voorheen Nieuw Zeeuws Creatief (276 leden)
https://www.facebook.com/groups/nieuwzeeuwslicht

In den finsteren Zeiten, wird da auch gesungen werden?
Da wird auch gesungen werden. Von den finsteren Zeiten.
(Bertolt Brecht)

Stel je voor: een wijnproeverij in een mooi restaurant. Voor ons zit een tot in de puntjes gestylede deelneemster, die enthousiast aan het snuiven en slurpen is. Ze walst met haar glas. En ze walmt. Met haar complete wezen. Naar deciliters Chanel no. 5.

Ze ruikt aan haar glas, raakt enthousiast.
“Ooooh ik ruik bloesem. Bloemetjes!”
En even later:
“Hee, dit glas ruikt ook weer naar bloesem.”

En dan wil ik het liefst op haar schouder tikken en de boodschap keihard in haar gezicht schreeuwen:

HET IS JE PARFUM MENS!! JE PARFUUUUUUM!!
JIJ RUIKT BLOEMEN MAAR WIJ RUIKEN HE-LE-MAAL NIKS MEER!!

Maar ik doet het nooit, dat schreeuwen. Terwijl mij wel een complete ervaring wordt afgenomen. Namelijk het fatsoenlijk proeven van mijn wijntje en mijn maaltijd. En dat is knap vervelend, omdat ik restaurantcriticus ben.

Dus daarom nu mijn noodkreet in deze donkere dagen voor kerst, maar zie het gewoon als een beleefdheidsregel voor elk restaurantbezoek. Oh en voor in de trein. Het theater. Maar vooral in het restaurant.

Lieve, lieve mensen.
Kersttijd komt eraan. Fijn samen op restaurant, zoals de Vlamingen zo leuk zeggen. Natuurlijk wil je er dan op en top uitzien. Je wilt stralen en helemaal passen bij dat prachtige etablissement dat je hebt uitgekozen. Maar denk even na voor je naar de parfumfles, bodyspray of eau de toilette grijpt. Je gaat lekker dineren toch? Genieten van smaken, geuren en texturen? Waarom besproei je jezelf dan met een goedje dat alle subtiliteit van je bord en uit je glas blaast? En het eetplezier verpest van iedereen in een straal van vijf meter om je heen? Dat wil zeggen, iedereen behalve die andere parfumfans, die het toch allemaal niet meer ruiken.

Uit eten gaan is plezier, anticipatie, ontdekking. Je kiest een aantal gerechten, bent benieuwd hoe ze gaan smaken, en hoera, daar komt het kunstig opgemaakte bord. De chef heeft gezwoegd op combinaties en bereiding, de sommelier koos er een mooie wijn bij. En dan komt er een groepje aan de tafel naast je zitten. Een roedel middelbare dames, een fris en fruitig vriendinnenclubje. Die allemaal lekker gul een geurtje opgespoten hebben. Ik zie ze aankomen, ruik ze aankomen. En binnen enkele seconden is het gebeurd: mijn neus gaat op slot. Mijn smaakpapillen schrompelen ineen en weigeren volledig dienst. De maaltijd waar ik me zo op verheugd had kan ik net zo goed weer terug naar de keuken sturen. Want ik mis alle aroma’s, alle subtiliteiten. Omdat jij bang bent dat je stinkt.

Parfum bestaat tegenwoordig alleen nog maar uit chemicaliën. Niets natuurlijks meer, niks rozenblaadjes en sandelhout. Het is een fles vol irriterende chemicaliën. Er zou zo’n symbooltje op moeten staan met een doodskop, een door zoutzuur weggevreten hand én een vijver met dode vissen. En minstens 20% van de mensheid is erg gevoelig voor synthetische geuren. Mensen met allergieën, astma. Mensen zoals ik. Velen van ons krijgen als bonus ook nog knallende koppijn.

Proeven doe je met je neus. Smaak is een complexe dans van zintuigen. Je smaakpapillen detecteren basissmaken maar het is je neus die weet of je limoen of sinaasappel proeft. Als je reukvermogen wegvalt, hapert de signaleringsroute richting je brein en verandert je smaakbeleving.

Toen roken in restaurants verboden werd was ik dolblij. Want een peuk opsteken in een restaurant is het equivalent van een bolus draaien (niet zo’n Zeeuwse) boven andermans bord. Sorry voor de ordinaire beeldspraak, maar het is waar. Rooklucht is stinklucht is neus dicht is dag eetplezier. En parfum doet exact hetzelfde als de stinkstok. In Canada zijn er serieuze plannen om geurtjes te verbannen in ziekenhuizen. Want waarom zou je expres een ziekmaker meenemen naar een gebouw vol zieke mensen? Ik droom van een luchtsluis in het gangetje van restaurants, naast de garderobe. Een parfumverklikker, een de-odorizer. Een soort mini-wasstraat voor de riekenden. Of anders aparte zitgedeeltes voor parfumdragers. Met grote industriële afzuigkappen.

Wees gewoon geen egoïst. Wij mensen ruiken niet van nature naar viooltjes, walviskots (=ambergris) of het kliervocht van een rat of hert (= muskus). En denk je echt dat je stinkt? Dat gewoon wassen en wat deo niet genoeg is? Spuit dan een wolkje parfum in het luchtledige en loop er snel doorheen. Dat is echt genoeg. Parfum moet een subtiele fluistering zijn. Niet een hooligan met een gashoorn die iedereen in de ruimte terroriseert.

Dankuwel.

Ontzamelen volgens de LAMO: ook daar kan elizee bij helpen. Het is uiteraard niet zomaar even een kwestie van een paar dozen vullen en weg ermee. Ontzamelen is een precair en soms emotioneel proces, voor het museum maar ook voor de schenkers. Zorgvuldig mee omgaan dus. Dit stuk van de correspondent schetst een goed en interessant beeld van de hele operatie.

‘Er wordt op dit moment zoveel verzameld dat we niet meer weten wat belangrijk is voor Nederland,’ zegt Wijsmuller. Veel musea zijn het overzicht over wat er zich in hun collecties bevindt, volledig kwijt. Zonde, want zo wordt aan de eigenlijke taak – het bewaren maar ook ontsluiten van erfgoed – van musea juist volledig voorbijgegaan.