Blog

Techprojecten

Over augmented reality, Telegram, Google Lens en infotainment.

In de Grote Kerk van Veere komt een standbeeld tot leven: Wolfert de Zesde, heer van Veere, heeft een bijbaan gekregen als gids in de kerk. Via augmented reality dwaalt hij rond in zijn droom: hij heeft zijn kolossale droomkerk nooit afgebouwd gezien, de toren bleef onvoltooid. De Grote Kerk is misschien wel het meest markante gebouw van Zeeland. Gotiek uit de tijd van de kathedralen van Antwerpen en Mechelen, gebouwd door dezelfde bouwmeesterfamilie Keldermans. Zwaar geraakt door brand en oorlog en ten prooi gevallen aan diverse kerkbesturen die de luchtbogen en zijbeuken verkochten voor de waarde van steen en hout. Maar de kerk overleefde alles, inspireerde schilders, schrijvers en zelfs het ontwerp van Radio Kootwijk (kijk maar naar de vorm!). Dit bijzondere verhaal hoor je van Wolfert, of één van de enthousiaste kerkvrijwilligers. Boldly-XR verzorgde de augmented reality in een nieuwe app, gaf Wolfert spieren van steen en een Hans Klok-achtige timing voor verdwijnen en verschijnen. Ik schreef de teksten voor heer Wolfert, voice-over Martijn Kapel verzorgde zijn ridderlijke stem.

Nog meer slimme technologie die me opviel de laatste tijd: op Twitter retweet de Gender Pay Gap Bot berichtjes van bedrijven die iets feestelijks aan Vrouwendag deden, maar dan wel met actuele cijfers over het loon van mannen versus dat van vrouwen. “At this company, women’s median hourly pay is 34.4 8% lower than men”.

Het Russische Telegram (nu vanuit Dubai en de Maagdeneilanden) is een mooi medium voor activisme: het Rode Kruis helpt er via drie kanalen Oekraïense vluchtelingen en Russen kunnen versleutelde berichten naar elkaar sturen zonder gearresteerd te worden voor het noemen van het woord ‘oorlog’. De Vlissingse kunstenaar Dani Ploeger deelt slimme en betaalbare technologie vanuit Qamishlo, Syrië. Waar zonnepanelen en LCD veel goeds kunnen doen in een gebied waar mensen soms maar één uurtje stroom per dag hebben. Via zijn kanaal Rojava Tech op Telegram kijk je mee met studentenprojecten, het straatbeeld en krijg je een totaal andere kijk op Syrië.

En vorig jaar volgde ik op Telegram Maandverbond, een project van de VPRO waarbij groepen anonieme vrouwen (menstruerenden) real-time leerden over hun cyclus, hormonen en hulpmiddelen. “Nu zit je in de lente van je cyclus”, “de komende paar dagen crashen al je hormoonlevels, dus als je je afvraagt waarom je verdrietig of moordzuchtig bent en met alles wil stoppen, hou vol, hier komt het door”. Een fantastisch en leuk initiatief.

Laatste tip: met mijn kinderen ontdekken we de wereld via Google Lens. Scan een plant en weet hoe deze heet, scan zinnen in een vreemde taal en je krijgt razendsnel een vertaling, zelfs in audio. En het allermooiste: je kunt een afbeelding omzetten in tekst, die je vervolgens vrij kunt knippen en plakken. Ideaal voor als je net zoals ik een telefoon hebt vol sceenshots en ook foto’s maakt van bladzijden in boeken.

Infotainment: informeren maar dan op een leuke manier. Heb je blogs nodig, een lekker leesbare nieuwsbrief, pakkende teksten voor je website, product, techproject? Neem gerust contact op.

Daar gaat een lichtje branden

Brandbrief namens de Zeeuwse kunstenaars. Te downloaden inclusief bijlage met startpunten. De tekst staat ook hieronder. Meepraten kan in de groep, die we hopelijk snel tot een echt platform kunnen uitbouwen, weg van facebook.

Denn die einen sind im Dunkeln
Und die anderen sind im Licht.
Und man sieht nur die im Lichte
Die im Dunkeln sieht man nicht.
(Bertolt Brecht)

(makers start uw wild geraas)

Hallo, wij zijn de beroepskunstenaars van Zeeland. Aangenaam! Wij zijn de blinde vlek van de Zeeuwse cultuurmanagers en -ambtenaren. Steeds wordt er weer een initiatief gelanceerd namens ‘de makers’. Maar wij worden niet geraadpleegd, niet geïnformeerd. En wij voelen ons ook geen makers.

Wij zijn kunstenaars. Toonkunstenaars, woordkunstenaars, beeldkunstenaars. Bewegingskunstenaars, performancekunstenaars. Sommigen zien zichzelf als cultureel ondernemer, anderen liever als autonoom kunstenaar. We werken interdisciplinair, toegepast, ambachtelijk en/of innovatief. Maar hoe we het zelf ook invullen: dit is ons beroep. Wij zijn bij deze een nieuw aanspreekpunt: platform Nieuw Zeeuws Licht, voor Zeeuwse beroepskunstenaars.

“Zorg dat je het binnenhaalt”, was de krantenkop over het extra cultuurgeld dat gemeenten al maandenlang op hun rekening hadden staan. En ook de provincies kregen miljoenen aan noodsteun. Berenschot rekende het al uit: dit geld is niet of nauwelijks terechtgekomen als steun aan de cultuursector. Waar is al dit geld? We hebben mails gestuurd naar de gemeente en ontvingen slechts van een enkeling een toelichting. We mailden naar de provinciale cultuurambtenaren en wachten nog steeds op antwoord. De steun lijkt vooral naar de podia te gaan, naar Zeelandia en CBK. Naar educatie en veilige routemaatregelen in musea. En naar nieuwe samenwerkingsprojecten die op 2 vingers te tellen zijn. Waar een loting of een jury bepaalt welk handjevol gelukkigen iets toegeworpen krijgt. Geld wordt besteed aan het formuleren van opdrachten, nauwelijks aan het verstrekken ervan. Kennis wordt niet openbaar gemaakt en stroomt niet door.

De jubelende krantenberichten met miljoenen aan culturele noodsteun staan in schril contrast met onze dagelijkse beroepspraktijk. Er zijn gigantische verschillen tussen de mensen met een baan en ZZP’ers die van maand tot maand moeten zien te overleven via opdrachten. Wij doen een dringende oproep: doe meer dan alleen bureaubanen behouden. We kunnen en willen niet leven van individuele projecten waarbij we elkaar moeten beconcurreren om een fooi. Als je mensen gevangenhoudt in een systeem van armoede en concurrentie hebben zij geen geld en tijd meer voor kunst. Niet voor het maken en niet voor het genieten ervan. Denken in schaarste en strijd is armoedig.

Straks staan de Zeeuwse culturele instituten nog overeind – instituten die ooit zijn opgericht omdat ze de kunstenaars vooruit wilden helpen – maar zijn er geen beroepskunstenaars meer om de inhoud te verzorgen. Een onwenselijk toekomstbeeld voor een provincie die de allure van een Culturele Hoofdstad wil gaan uitstralen.

Het is verdrietig om te moeten constateren dat er zelfs tijdens een noodsituatie als de coronacrisis geen extra moeite wordt gedaan om breder te kijken, te onderzoeken wat nodig is voor alle schakels in het cultuurnetwerk. En de situatie was al schraal: een groot deel van de infrastructuur is wegbezuinigd en er is niets voor in de plaats gekomen. Visionair beleid bestaat al lang niet meer. Maar onze samenleving, economie, gezondheid en ons leefmilieu staan onder druk. Zoals het geestelijk welzijn van velen. Mensen voelen zich gedemoraliseerd, machteloos en onzeker. Stuurloos door te veel of veel te weinig keuze. Hoe gaan we de existentiële vraagstukken van deze tijd onderzoeken, aanpakken, met meer dan alleen een incidenteel eenzaamheids- of educatieproject? Kunst kan hier een grote rol in spelen. Wetenschappers zijn het er al een tijdje over eens dat creativiteit de competentie is die we het hardst nodig hebben.

Steun de kunstenaars die al gekozen hebben om hier te wonen en werken. Niet alleen aanstormend talent, juist de mid-career vaklui en de veteranen. Het doorsluizen van steungeld naar de gevestigde instituten lijkt wellicht het eenvoudigst, maar komt nu niet terecht bij de mensen die dit het hardste nodig hebben. De ongeorganiseerden moeten net zo goed gehoord worden. En natuurlijk is het lastig om een fijnmazig netwerk te bereiken. Daarom zijn wij dit initiatief gestart. Laten we snel met elkaar praten. En als bondgenoten optrekken, zodat we een breed en divers cultureel veld kunnen behouden in Zeeland. Wij verdienen een plek aan de overlegtafels. Wij vormen de inhoud, de verdieping, de toekomst. En zorgen voor verlichting, ook in donkere tijden. We blijven altijd creëren, dat is onze natuur. Maar we missen waardering, vertrouwen, verbinding en ondersteuning.

Praat met de kunstenaars zelf. En niet achteraf, maar structureel. Wij willen Samen in Zee, maar niet kopje onder. We willen snel duidelijkheid over de noodsteun en over toekomstplannen voor de sector, omdat die ons allemaal aangaan.

Dat mensen zich gezien voelen, kunnen bijdragen aan verbetering. Dat talenten en capaciteiten worden benut. Daar zou het om moeten draaien in het leven. En dit zijn bij uitstek de waarden van kunst en cultuur.

Kunst regelt en ontregelt. Vermomt en onthult. Laat lachen en huilen. Kunst doet zoveel: onderzoeken, verzinnen, vormgeven, verbinden. Licht aan. Actie.  

Nieuw Zeeuws Licht, voorheen Nieuw Zeeuws Creatief (276 leden)
https://www.facebook.com/groups/nieuwzeeuwslicht

In den finsteren Zeiten, wird da auch gesungen werden?
Da wird auch gesungen werden. Von den finsteren Zeiten.
(Bertolt Brecht)

Zomer in Zeeland

Een vriend vroeg me om tips voor zijn vakantie in Zeeland. Ik heb ze hier even op een rijtje gezet, voor iedereen die een mooie zomer in Zeeland wil spenderen. Er staan ook een hoop dineertips in, uit mijn vorige leven als restaurantcriticus. Natuur, leuke stadjes en dorpjes, en absurd lekker eten, dat is voor mij Zeeland.

Mijn Zeeuwse lievelingsuitjes:

  • Veere, het mooiste stadje van Zeeland. In de zomer ook heel druk, maar het is het waard: de oude straatjes, de stokrozen, het mooie museum, wandelingen met pontjes. In de Grote Kerk kun je de nieuwe experience bezoeken (ik schreef er de teksten voor). Waaghalzen kunnen zelfs indoor abseilen. Neem zeker ook een stuk kaas mee van Schellach, waar je ook naar de koetjes kunt kijken.
  • Een dagje Groede in Zeeuws-Vlaanderen: een piepklein stadje maar heel pittoresk. Met één van de mooiste stranden dichtbij.
  • Meer Zeeuws-Vlaanderen: naar Paal rijden, gniffelen om de plaatsnaam en fantastisch eten bij Kint & Co.
  • Een rondje Vlissingen: kijken naar de loodsbootjes, een bezoek aan het toffe muZEEum, literatuur inslaan bij sympathieke boekhandel ’t Spui. En speciaalbier drinken plus een hapje eten bij De Belgische Loodsensociëteit
  • Hof Poppendamme en De Jonge Johannes zijn leuke speelplekken waar ouders ook lekker kunnen zitten met een drankje of een tijdschrift.
  • Kreeft van de BBQ eten op het surrealistische ex-tolplein Zijpe, vlakbij Bruinisse: de Vluchthaven
  • Wandelen in het mooie natuurgebied Oranjezon bij Vrouwenpolder. Of als je op Schouwen-Duiveland bent: de Meeuwenduinen, Zepeduinen of het krekengebied rondom Ouwerkerk. Dat is vlakbij het Watersnoodmuseum, dat ook niet te missen is.
  • Het Bevrijdingsmuseum in Nieuwdorp is groots en indrukwekkend. Ernaast staat ook een leuke speeltuin.

En ga zeker naar Middelburg, mooi Middelburg. Het is een echte wandelstad, met pittoreske straatjes. Zoals de Kuiperspoort, Spanjaardstraat, Latijnse Schoolstraat en de Bellinkstraat. Daar zit ook de Roofprintpers en één van de bewoners van de Bellinkstraat heeft zijn ramen omgetoverd tot hilarische kunstetalage. Ik verklap verder niets.

Een leuk rondje:

Loop vanaf het station naar de Sint Janstraat: daar vind je betaalbare vintage topmode van Sebastian den Herder en de leuke stripwinkel Perron 2. Bij Røst drink je lekker pittige koffie, ook is er elke paar weken een nieuwe mini-expositie. Sint John heeft legendarisch yoghurtijs.

Dan de Markt: bezoek zeker De Drvkkery: voor boeken, tentoonstellingen, toerisme informatie en de prima lunchroom. In De Vleeshal vind je hedendaagse kunst. De riddertjes op het mooie stadhuis draaien op het hele uur. Duitse toeristen zijn dol op het beeld met de twee stoelen, waar je op kunt gaan zitten voor een waterballet. Dat hiervoor buizen zijn geslagen door de resten van de Westmonsterkerk mag de pret niet drukken.

Achter de Markt vind je bierwinkel Hoplala, met een beetje geluk is deze ook open (vrijdag-zaterdag-zondag meestal). Ga dan de Zusterstraat in: hier is Plantaardig, stadsjungle, plantenhotel, cactusextravaganza. Je vind in de Zusterstraat ook fraai keramiek en de verslavend lekkere Franse broden en gebakjes van Luc. Op nummer 7 zit creatievenkantoor Het Badhuis, een broedplaats voor creatieve ondernemers. Dichtbij, op de Korte Geere, kun je relaxen in het Koffiepand met heerlijke taartjes en koffie. Misschien is ook De Kruising open, een nieuwe creatieve werkplaats van Broeder Dieleman.

Wat kun je nog meer doen in Middelburg? Een kano huren bij Rondvaart Middelburg, of ga mee op de vertelvaart: je leert allerlei maffe en interessante wetenswaardigheden. Als je even moet wachten op een plekje in de boot is een stop bij Honeypie een goed idee. In de mooie historische Kloveniersdoelen tegenover de rondvaartbootjes zit de Cinema van Middelburg en Club Cinema, de kleinste bioscoopzaal van Nederland. Ga zeker een ijsje halen bij Fresco in de Langeviele: ze hebben bijzondere smaken zoals pandan-ijs, bolus-ijs of citroensorbetijs met olijven, bittere chocola en korianderbloemen. Ze bakken ook veel vegan en glutenvrije taartjes.

Het Bolwerk is een prachtig groen rondje rond de stad. Of bezoek Park Toorenvliedt, met bunkers, een kabelbaan en vogelopvang De Mikke. Trek? Barres, Vert en De Gouden Bock zijn fijne restaurants. De Herberg, Seventy Seven en ’t Hof zijn gezellige plekken voor een drankje waar je ook prima kunt eten. Bandjes kijken kan bij De Spot.

Vee’ plezier!

Deadline Bureau

Herken jij dit misschien? Voor anderen verzet je bergen. Deadlines haal je met gemak (of nou ja: het is wat gedoe, maar je haalt ze wel). Maar als je iets voor jezelf wil maken, dan blijf je maar uitstellen. Een roman, korte verhalen, een filmscript. Dat creatieve project waar je al zo lang over fantaseert. Het lukt niet goed om er consistent en gefocust aan te werken. ‘Morgen begin ik er écht aan. Of beter nog, volgende week. Want ik wil eerst nog die paar boeken lezen, even alles op een rijtje zetten. En dan ga ik’.

Je stelt het weer uit. Maakt het te complex. Gaat piekeren. Twijfelt aan jezelf. Maar ze blijft aan je jas trekken, die ene droom. Je wil het. Heel graag. En je weet diep van binnen best dat je het kunt. Maar je zou wel een zetje willen hebben. Misschien zelfs ondersteuning, praktische hulp.

Daarom starten mijn collega-schrijver Sanny Ensing en ik binnenkort een nieuw project: het Deadline Bureau. Vind je het lastig om creatief te presteren, als er geen druk achter zit? Dan kun je bij ons een deadline aanschaffen. Uiteraard prikken we die deadline samen, in goed overleg. Maar wij gaan je er wel aan houden. Door je te mailen, te bellen, achter de vodden te zitten. Zoals een opdrachtgever dat zou doen. Bij ons kun je terecht voor een SOK: een Schop Onder Je Kont. Want tussen een droom en een daad zit een deadline.

De site is in de maak, dus nog even geduld! Wil je meer weten over ons bureau? Laat dan hieronder je gegevens achter. Dan nemen we snel contact op als de deuren van ons kantoor open gaan.

Deadline Bureau Nieuwsbrief

* indicates required

Thuisschool en Thuiswerken

Ik ben dit jaar tien jaar freelancer, hoera! Thuiswerken, daar heb ik al jarenlang ervaring in. Maar tijdens deze coronacrisis, met de kinderen thuis, werkt dat echt compleet anders. Beleef hier een dagje elizee / thuisschool te Middelburg.

07:30 – Opstaan.

Grappig, mogen we eindelijk wekenlang uitslapen, dan wordt je bijna op dezelfde tijd wakker als normaal. Niemand wil als eerste douchen. Discussie. Echtgenoot is al weg, hij moet zijn bedrijf van thuiswerk-laptops en online verbindingen voorzien. En vragen beantwoorden als “waarom is mijn computer met Windows ’98 niet meer geschikt om thuis mee te werken?”.
Vandaag is een woensdag. Normaal is dat een gezellige dag met in de middag kleine ritueeltjes, gezelligheid met vriendjes. Nu lijken alle dagen op elkaar. En ze duren lang ook. Dit jaar ben ik tien jaar ZZP’er, dat jubileum was in maart. Ik heb zeven jaar ervaring met thuiswerken, ook als er zieke kinderen in huis zijn. Met een soundtrack van een mummelende Buurman en Buurman en een hysterisch knorrende Peppa Big heb ik vele, vele artikelen netjes op tijd afgekregen. Maar thuiswerken als er ook thuisschool is, dat is volslagen anders.
 
08:15 – Ontbijt.

Ik heb maisbrood gekocht in plaats van bruin brood, want dat was op toen ik gisteren laat in de middag bij de bakker binnenwandelde. Maisbrood blieven de kinderen niet want dat is geel en er zitten spikkels en dingetjes in. Ze stoppen oud bruin brood in de broodrooster en experimenteren met de knop: op vier is de toast knapperig, op vijf zwart. We zetten een raam open voor de brandlucht, het is vandaag alweer prachtig zonnig hier in Middelburg. We mijmeren over de vakanties die we hadden staan en die hoogstwaarschijnlijk niet doorgaan. “Maar dit voelt toch ook als vakantie?”, zegt mijn zoon.   
De keukentafel is ook de tafel waar ik met mijn dochter van zes aan werk. Dus die moet eerst leeg en schoon. Zoon van acht heeft een bureautje op zijn kamer en kreeg mijn oude laptop. Hij gaat zelfstandig aan de slag en vindt thuisschool erg leuk. Soms doet hij dat in bed, in zijn pyjama. Mama moet af en toe controleren of hij niet de hele tijd met vriendjes aan het videochatten is. Al is dat ook wel weer gezellig.

09:00 – Dochter heeft geen zin.

Hoe motiveer je een kind van zes? “Jij bent geen juf”, zegt ze. Dat klopt. Ooit wilde ik wel schooljuf worden, toen ik klein was. Ik weet nu beter: daar ben ik totaal ongeschikt voor. Ik zet een tablet voor haar neus en klap mijn laptop open. Deze week moet ik blogs en teksten schrijven voor een nieuwe tentoonstelling, maar nadenken is me niet gegund. Elke vijf minuten hoor ik: “hee kijk!”, “Wat moet ik nu doen?” “Mag ik gamen?”.
Ik heb een app waarbij je een boompje in een bos mag planten als je goed hebt gewerkt, zonder op je telefoon te kijken. Ook voor mij is dat heel goed, want zo de hele dag thuis moet ik oppassen dat ik niet constant met mijn telefoon in mijn handen zit. Corona-memes, meldingen van mensen die nu permanent op Facebook wonen. Aan collega’s, vrienden en vriendinnen vraag je geregeld hoe het met ze gaat. Je probeert niet te veel naar de nieuwsberichten te kijken. Ik negeer zoveel mogelijk challenges en online Pak Nu Je Kans verbeterprogramma’s en cursussen.

10:20 – Nog steeds ochtend.

We gaan samen door de taakkaart die de school elke avond op de mail zet. Dochterlief mag zelf kiezen in welke volgorde ze de dingen doet. Haar lievelingsvolgorde is dansen – tekenen – gamen – taart eten. Als we op twee-derde zijn van de daadwerkelijke klussen mogen ze een tijdje gamen, tekenen of buiten spelen. We zetten weer een boompje klaar: twintig minuten, kan zij schrijfletters oefenen, kan ik mijn mailtjes beantwoorden. Tussendoor zorg ik ook voor inlogcodes, wachtwoorden en stekkers, want met al die schermen hebben we ook allerlei parafernalia nodig. Ik moet ze achter de vodden zitten om iets te drinken, want om de een of andere reden voelen ze zelf geen dorst. Nee, je mag nog geen snoep in de ochtend. “Is het dan nog ochtend?” “Ja, dáár hangt de klok”. Klokkijken is hopelijk binnenkort een taak. Als de apparaten leeg zijn doen we een soort stoelendans om dicht bij een stopcontact te kunnen zitten. In elke kamer slingeren tubes handcrème, door het vele handen wassen zijn onze handen droog en pijnlijk. Op elk scherm staan vette vingers.

11:50 – Telefoon!

Een opdrachtgever belt. Dat is altijd het signaal voor mijn dochter om duizend dingen te gaan vertellen of rare vragen te stellen. En voor mijn zoon om keihard vanaf boven te roepen dat de laptop leeg is. Ik bied mijn excuses aan en probeer het kroost te ontvluchten. Gelukkig heeft mijn opdrachtgever ook kinderen die veranderen in psychopaten zodra de telefoon gaat. Bij hem op de achtergrond hoor ik gegrom en gegil. Dochter doet een raar dansje, ik schiet in de lach.

12:30 – Lunchtijd.

We zijn net een stel Hobbits, levend op het ritme van maaltijden. We proberen het leuk te houden met wentelteefjes (stiekem toch van maisbrood), zelf appelflapjes maken. Niet elke dag, maar om de dag. De broeken knellen. Ruzie over wie het eerst de boter mag. De korte lontjes worden niet langer. Politieagent en scheidsrechter staan ook al een tijdje op de mama-taakkaart. De oudste heeft op zijn laptop naar het nieuws zitten kijken en heeft honderd vragen over besmetting en corona.
Ze mogen even gamen terwijl ik de tafel weer vrijmaak. Er zit aardbeienjam in mijn computermuis. Godzijdank staat de spelcomputer niet in de woonkamer, ik geniet even van de stilte en het geklets van de kauwtjes die een nestje bomen in de holle boom tegenover ons huis. Straks moeten we ook echt naar buiten, de zon in. Weg van al die schermen. Maar met thuisschool ontkomen we er niet aan.

13:30 – Keuze-opdrachten.

De juffen hebben allerlei leuke keuze-opdrachten bedacht, met proefjes en muziek. Leuk om thuis te doen, als je even het antwoordblad uitprint of een YouTube filmpje opzet. Maar als we in de vroege middag eindelijk klaar zijn met de verplichte nummers gaan we lekker iets voor onszelf doen. En dat is meestal stoeien, energie afreageren. Aan het begin van de coronatijd had ik gedacht dat we samen muziek zouden gaan maken, als een soort Kelly Family. Samen lekker ouderwets bordspelletjes. Samen creatief. Ik had origamiblaadjes en tekenblokken gehamsterd in plaats van wc-papier.

13:31 – Oh ja, avondeten, straks.

Wat ik wil maken, daar mist een ingrediënt van. Ga ik naar de winkel of bedenk ik iets anders? Iets met die zakken bonen die ik om de een of andere reden heb gekocht? Mijn vader van vijfenzestig belt. Hij heeft muziek zitten downloaden en heeft nu een virus, denkt hij.
Elke keer dat mijn telefoon zoemt kan het een nieuwe ontwikkeling zijn: een nieuwe maatregel vanuit het RIVM, goed of slecht nieuws van geliefden. Manlief geeft updates vanaf zijn werk, ik denk hoe hij daar alleen zit in een doodstil kantoor. En hoe blij ik zelf zou zijn als ik in doodstil kantoor zou mogen zitten, een hele dag. Gelukkig komt hij vanaf volgende week ook thuiswerken. Ik probeer mijn eigen koers te varen maar ben de hele tijd met anderen bezig, met troosten, verzorgen, gerust stellen, uitleggen. Ik zet mijn telefoon op de vliegtuigstand.
Oh ja, RSI oefeningen, want de keukentafel is niet bijzonder ergonomisch. De afvoer van de gootsteen lekt, komen er eigenlijk nog monteurs aan huis? Ik verbaas me erover hoe smerig een huis wordt als je het permanent bewoont.

14:30 – De taken zijn af.

Zoon was allang klaar, die heeft intussen op zijn kamer schimmige online spelletjes gedaan. En mijn telefoon geleend, zodat hij kan videochatten én via Whatsapp kan kletsen, met nog meer vriendjes. Ik leg hem uit waarom hij geen multiplayer online games mag spelen. Dat die grappige jongen uit de Oekraïne die zegt ook acht jaar te zijn, misschien wel een volwassen man is met rare bedoelingen.
We gooien de papieren en schermen aan de kant. Ze rennen naar buiten, steppen door verlaten straten, spelen op het stille schoolplein met de enorme oude kastanjeboom, die nu weer blaadjes krijgt. Ik was zelf voor het laatst op school toen ik de lesmaterialen voor de kinderen moest ophalen. Het beeld van de lege gangen met al die slaphangende luizencapejes staat me nog steeds bij.

15:30 – Bezoek.

De kinders zijn weer terug. Mogen ze spelen met de buurkinderen in de binnentuin? Te laat, ze spelen al baltikkertje. Op zich wel op afstand, maar 100 % veilig is het allemaal niet. Virologen zouden afkeurend toekijken. De buurvrouw van de overkant kijkt ook afkeurend, naar de enorme stoepkrijttekeningen die we hebben gemaakt. Met schoolkrijt, stoepkrijt was nergens meer te krijgen. Schoolkrijt blijft wekenlang op de tegels zitten zodat wij en de buurvrouw en alle buurtbewoners extra lang kunnen genieten van de hartjes, poezen en Pokémons met mondkapjes. Natuurlijk is nu uitgerekend op dit moment de Pokémon-fase begonnen. Nee, ik weet niet hoe dat ene monster heet. Ik zet mijn laptop weer aan en tik mijn stukje af, in de zon.


Een leuke blog kan vele zaken verhelderen en invoelbaar maken (zoals de nieuwe uitdagingen van thuiswerken). Ook een blog? Ik schrijf er graag eentje voor je, als de taakkaart af is dan. 🙂

Zelf een blog schrijven met een beetje hulp van mij? Dat kan ook.
Een ander leuk idee, voor nu of voor straks? Neem gerust
contact op.

DIY-blogcursus

Een speciaal aanbod voor mensen die nu thuis zitten en deze rare tijden willen benutten om eindelijk meer met schrijven te gaan doen. Wil jij zelf een blog gaan bijhouden op je website en wil je gerichte tips ontvangen, die passen bij je doelgroep en bij je persoonlijkheid?

Dan help ik je graag met deze DIY-blogcursus. Wat houdt dat in? Je ontvangt na aanmelding een invulformulier, want ik wil graag weten wie je bent en voor wie je wil gaan schrijven. Daarna krijg je een handig document met mijn tips over bloggen, plus een analyse van mij over hoe je op dit moment online overkomt. Daarna ga je zelf aan de slag: je gaat de komende vier weken vier blogs schrijven, die ik lees en van persoonlijk commentaar voorzie. Kunnen zinnen soepeler en leuker, hoe hou je de aandacht vast? Aan het einde van de rit kunnen we bellen of skypen: hoe ging het, wat zou je nog meer willen weten?

Voordelen:

  • Eindelijk die start maken met bloggen en deze vreemde tijden nuttig besteden.
  • Persoonlijk en eerlijk commentaar van een copywriter die dit al tien jaar doet.
  • Slimme tips en trucs over de aandacht vasthouden, nieuwe onderwerpen bedenken en basics over SEO.
  • Een website die weer actueel is en dat ook blijft, met jouw inzet. Best een goed voornemen in deze roerige tijden waarbij massa’s mensen thuis zitten, veel online lezen en nieuwe plannen maken voor als we weer naar buiten mogen.
  • Voor mij is het ook leuk: we helpen elkaar, vanuit huis.

Speciale prijs: € 299,- ex BTW (in 2 facturen, aan het begin en het eind, zodat het behapbaar blijft).

Zin om te starten en lekker te gaan schrijven? Mail me dan op marloes@elizee.nl.

Ontspannen met ASMR

Raak jij ook zo ontspannen van een massage, een schoonheidsbehandeling, een bezoekje aan de kapper? Of van hele rare dingen, zoals het geluid van een knerpend grindpad, wrijven over fluweel? Kom je net zoals ik ook direct in de relaxmodus als je een mooie stem hoort? Zelfs zo erg dat je er kippenvel van krijgt in je nek en op je armen? Het zou zomaar kunnen dat je dan gevoelig bent voor ASMR. En dat is goed nieuws, want dan kun je in deze lastige onzekere tijden misschien gemakkelijk ontspanning vinden, gewoon thuis op de bank.

ASMR staat voor Autonomous Sensory Meridian Response, het is een intense gevoelsreactie op specifieke stimulansen. Het tintelende tevreden gevoel als je bij een knisperend haardvuurtje zit of als je een regenbui hoort op het dak. Gehypnotiseerd worden door het geluid van de zee, het ruisen van populieren. En deze auditieve sensaties vindt vast iedereen fijn. Maar ASMR gaat een stapje verder, het is een soort instant ontspanning, een fijn gevoel van overgave. Een ‘oorgasme’, zou je misschien wel kunnen zeggen.

Bob Ross en happy little trees

Ik ontdekte de term toen ik zat te googelen op Bob Ross, de tv-schilder met de afro en de rustige stem. Ik keek heel vaak The Joy of Painting en voelde me na een half uurtje schilderen kijken als herboren, maar ik begreep ergens wel dat dat niet door Van Dyck-brown, happy little trees en de berglandschapjes kwam. Het was die stem, het kriebelen van de kwasten en het gekras van het paletmes. Een kalme diepe stem werkt voor mij weldadig op mijn gemoed. Zo heb ik ooit volledig tevreden naar een hypotheekgesprek zitten luisteren, zonder er echt iets van mee te krijgen. Die man had een fantastisch lage, langzame stem. Na afloop van het gesprek had ik willen vragen of ik hem elke week een keertje mocht bellen en dat hij dan iets zou voorlezen, een wilekeurige gebruiksaanwijzing desnoods.

ASMR is een YouTube rage waarbij ASMR-tists met soms honderdduizenden volgers jou dat specifieke tintelende gevoel proberen te geven, in ASMR-speak zijn dat ’tingles’. De middeltjes die ze gebruiken om jou de kriebels te geven zijn ’triggers’. Die kunnen heel ver gaan en dat is het hilarische van de hele ASMR-beweging, waardoor het ook vrij belachelijk kan overkomen als jij er toevallig geen kippenvel van krijgt. Want allerhande voorwerpen worden ingezet voor het juiste geluidje of gevoel. Mensen gaan bloedserieus in de weer met haarborstels, bubbeltjesplastic, kaligrafiepennen en rubber kippen. Voor exact die juiste knisper of knerp. Er zijn ASMR-tists die duizend keer woorden zeggen met de klank ‘sst’ of ‘ssk’. Die met tientallen kleine borsteltjes over geavanceerde microfoons wrijven. En dat is extra leuk met oortelefoontjes in, want dan hoor je dat afwisselend links en rechts. Maar je hebt ook visuele triggers: je kunt kijken naar wildvreemden die in slow-motion met hun handen wapperen (‘hand-movements’), net doen alsof ze je gezicht aanraken (in uitgebreide rollenspellen als ‘de opticien’ en ‘de schoonheidsspecialist’, compleet met passende achtergrondjes) of die langzaam over zachte stofjes wrijven.

Er zit ergens wel een sensuele kant aan

Al dat fluisteren en wrijven en dan ook nog eens die benaming ‘oorgasme’, er zit ergens wel een sensuele kant aan. Sensueel en raar, vooral als je ontdekt dat je sterk reageert op ‘mouth sounds’ of ’tucking you into bed’. De ASMR-meisjes en jongens die dat doen met een perfect make-upje, laag decolleté of fijn gespierde bovenarmen hebben soms een miljoenenpubliek. En ze moeten dan ook elke dag iets uploaden, omdat anders hun volgelingen niet kunnen slapen of relaxen. Ik zei al dat het raar was. Maar dus ook een nieuwe industrie, waarbij je je favorieten persoonlijk kunt steunen op een platform als Patreon, waar ook veel creatieven als muzikanten en schrijvers een inkomen vandaan halen.

Een uitstapje richting spiritueel kan ook: ASMR gaat opvallend goed samen met meditatie, hypnose en reiki: helende kristallen, magnetiseren, het kan schijnbaar allemaal via een YouTube verbinding. Je hebt het subgenre ‘plucking’, iemand die je zorgen wegplukt, wat op mij een beetje overkomt als een uitgebreide sessie vlooien. Raakte je vroeger merkwaardig ontspannen als de luizenmoeder je haar onderzocht? Misschien dat je dan erg blij wordt van een ‘brain melting hair and scalp masage’, gewoon zo bij je thuis.

Mijn favorieten? Brushing: zachte borsteltjes over een microfoon. Koshi bells: tinkelende windgongs. Inaudible whispering: gefluister in je oor zonder dat er echt iets gezegd wordt. En het is een beetje als het opbiechten van een fetisj: de ‘cranial nerve exam’, een in Nederland volgens mij niet-bestaand doktersonderzoek waarbij je testjes krijgt voor je ogen en reukvermogen. En rustige stemmen die je iets uitleggen of voorlezen. Misschien dat ik daarom zo graag onderwijs volg, alleen al om het ontspannende effect.

Heb jij ASMR?

Zelf testen of je ASMR-gevoelig bent? Hier is een test met uitleg en hier een stortvloed van honderden merkwaardige voorwerpen die mogelijk als trigger kunnen dienen.

Dit is de Amerikaanse goeroe Gangaji, ze heeft een heerlijk diepe kalmerende stem en een simpele spirituele boodschap: stop. Stop met zoeken, stop met vechten. En onderzoek wat dat met je doet. Grappig, via ASMR kwam ik bij deze inspirerende dame terecht.

Dit is Max Strom, die gelooft dat we fijner en gezonder in het leven staan als we bewust ademhalen. Zijn stem is zo sonoor als een eeuwenoud eikenbos.  

En dit is mijn eigen ASMR-playlist voor wie nieuwsgierig is. Met Schotse accenten, IJslandse sjamanen. Nog beter is gewoon weggaan van al die schermen: zoek een populierenlaantje op en ga lekker een half uurtje zitten en luisteren. En hier in Zeeland zijn we altijd in tien minuten bij het strand en de zee, waar je je ook bevindt.

Veel plezier met het vinden van je triggers. Heb je een bijzondere gevonden? Ik hoor graag van je op marloes@elizee.nl. Wil jij ook met blogs aan de slag? Bekijk dan mijn aanbod.

True Copy: vervalsen als ambacht

Wat: True Copy van BERLIN en Het Zuidelijk Toneel.
Gezien: De Mythe in Goes, november 2019.
Tickets en speellijst: https://hzt.nl/speelt/true-copy

Een volslagen uit de hand gelopen recensie.

“De enige die nooit erkenning krijgt is de vervalser. Tenzij hij ontmaskerd wordt”.
(Geert Jan Jansen, Perhaps All The Dragons)

“Het is een heerlijk moment in het leven van een kunstminnaar als hij zichzelf plotseling geconfronteerd ziet met een tot nu toe onbekend schilderij van een grote meester, onaangeraakt, op het originele linnen en zonder enige restauratie, precies zoals het de studio van de kunstenaar heeft verlaten!”
(Aldus Dr. Abraham Bredius, directeur van het Mauritshuis, Vermeer- en Rembrandtkenner, over het doek de Emmausgangers van I.V. Meer a.k.a Han van Meegeren)

“Art is the lie that enables us to realize the truth.”
(Pablo Picasso)

Longread: hoe een theatervoorstelling razend slim speelt met de mores van de kunstwereld en kunstliefhebbers.

Han van Meegeren, Robert Driessen en Geert Jan Jansen: Nederland is goed vertegenwoordigd in de wereld van de kunstvervalsers. Han van Meegeren maakte nieuwe Vermeers. Zijn Emmausgangers werd voor meer dan een half miljoen gulden aangekocht door het Boymans (net ietsje eerder dan het Rijksmuseum). Van Meegeren moest zijn praktijken bekennen toen hij Hermann Göring een Vermeer wilde verkopen en werd daardoor meteen een oorlogsheld. Robert Driessen vond in de jaren ’80 afgietsels van de bronzen van Giacometti. Hij leerde zichzelf brons gieten en vervalste zo’n 1300 beelden, waarna hij als een god in Thailand leefde. En Geert Jan Jansen is de ster van de theatervoorstelling True Copy. Een theaterdocumentaire, bijna een lezing. Maar dan nét een beetje anders. Bedacht en gemaakt door het Antwerpse theaterduo BERLIN: Bart Baele en Yves Degryse. Gepresenteerd door Het Zuidelijk Toneel.

True Copy is het verhaal van een meestervervalser die vijftien (!) verschillende topkunstenaars wist te imiteren. Hij deed dat zelfs zo overtuigend dat hij Karel Appel bereid kreeg om een gloednieuw doek te signeren en dateren. Geert Jan Jansen liep uiteindelijk tegen de lamp door een spelfout op een echtheidscertificaat. Niet door een stijlfout: Jansen had kwaliteit hoog in het vaandel staan en ging heel ver om zijn meesterwerken net echt te maken. De politie confisqueerde meer dan 1600 kunstwerken bij een inval op zijn Franse chateau maar moest Jansen uiteindelijk vrijlaten. Vanwege gebrek aan bewijs. Het ambacht van het vervalsen, daar draait True Copy om. Jansen staat na een inleidend interview solo op het podium en vertelt met veel lol over zijn leven en technieken. Voor een decor van schilderijen, die beeldschermen blijken te zijn.   

Rilke en Robin Hood, schoonheid en moed

De theatervoorstellingen van BERLIN zoeken een eigen plek tussen theater, documentaire en installatiekunst. Ze werken met mixed media en vertrekken vanuit waargebeurde verhalen. Vervalser Geert Jan Jansen dook al eerder op in een voorstelling van BERLIN, ‘Perhaps All The Dragons’. Die had ik graag willen zien: dertig toeschouwers konden plaatsnemen aan een ronde houten tafel. Voor iedereen was er een eigen beeldscherm met een keuze uit vijf levensverhalen. De naam van de voorstelling is een citaat van Rilke, maar dan in het Engels: “perhaps all the dragons in our lives are princesses who are only waiting to see us act, just once, with beauty and courage”.

Schoonheid en moed. Met een beetje goede wil gaat daar ook de voorstelling over: het verlangen naar schoonheid, om te maken en te bezitten. En de moed om tegen de hardnekkige hypocrisie van de kunstwereld in te gaan. Dat is althans de boodschap van de meestervervalser, als die eenmaal tegen de lamp gelopen is en alles heeft bekend, al dan niet in een biografie. Ze zien zichzelf vaak als miskende helden en het grote publiek smult ervan. Want hoe heerlijk is het om een nepwereld te bedriegen, die astronomische bedragen neertelt voor kindergekladder, een ballonpoedel of een doorgesneden haai, terwijl ongewassen bejaarden eenzaam sterven in hun bed? Kunstvervalsers nemen na hun ontmaskering de persona aan van Robin Hood, zo zegt ook curator/initiator Piet Menu van het Zuidelijk Toneel, in een introotje bij de voorstelling. Stelen van de rijken en geven aan de armen – of nou ja, de iets minder rijk bedeelden. “Een Picasso voor iedereen”, zegt Geert Jan Jansen. Democratisering van de kunst. Monets en Rembrandts en Picasso’s waar je maar wil, zelfs een passend werkje voor op het toilet. Want hoe meer kunst, hoe mooier de wereld.

De Kunsthal roof

De meestervervalser is een schelm, een nar, de mythologische trickster. Daarom is het begin van de voorstelling ook zo goed gekozen: BERLIN interviewt Geert Jan Jansen op het podium naar aanleiding van een bizarre stunt die ze samen hebben uitgehaald. Met een vervalsing van het doek Tête d’Arlequin van Picasso. Dit was één van de zeven doeken die in 2012 uit de Kunsthal werden geroofd (hier een reconstructie). De Roemeense dieven werden gearresteerd en de moeder van één van de daders bleek een aantal werken in de kachel te hebben verbrand. Maar welke doeken? Freud, De Haan, Matisse, één van de Monets, de Gaugain of de Picasso?    

Ineens was er een anonieme brief, bezorgd aan de Roemeense journaliste Mira Feticu. De Picasso zou begraven zijn in een bos. Samen met de Nederlandse schrijver Frank Westerman (Ararat, El Negro en ik) ging zij op onderzoek uit. Het tweetal vond daadwerkelijk de tekening van de Harlekijn in de vochtige Roemeense bosgrond. The Guardian, Le Figaro en de New York Times brachten meteen het nieuws. De twee schrijvers droomden waarschijnlijk al van een bestseller. Maar het bleek dus een vervalsing. En een grap.

Ook Michelangelo begon als vervalser

True Copy begint met het opbiechten van deze fantastische hoax. De snelheid van de ontdekking had BERLIN verbaasd, de impact van hun actie nog meer. Er volgde snel een persbericht: de actie was niet opgezet als publiciteitsstunt maar als wezenlijk onderdeel van de theatervoorstelling. En dat kun je best verdedigen, want de figuur en de filosofie van de Harlekijn staan centraal. En de gretigheid van de kunstwereld en van de media, om direct te happen in een onweerstaanbaar verhaal.  

Als vervalsers erkenning willen krijgen voor hun werk dan moeten ze eerst gepakt worden. Van Geert Jan Jansen gaat het verhaal dat er nog tientallen doeken van hem in grote musea hangen. Vervalsen lijkt vaak een soort lucratieve wraak op de kunstwereld, na een fase van verbittering en miskenning. Al is het in dat opzicht leuk om te weten dat ook iemand als Michelangelo zijn carrière is begonnen als bedrieger: hij vervalste antieke beelden, die op dat moment veel meer in de mode waren dan nieuwerwetse sculpturen. Hier een mooi artikel over Michelangelo van The Old Masters Academy van kunstenaar Natalie Richy, een online cursus om zelf oude kunst te leren maken.

Kalkoenen, Rasputin en een criminele Bob Ross

Kunstfraudeurs lijken graag ontmaskerd te willen worden, ze stoppen namelijk vaak bizarre aanwijzingen in hun werk. De Duitse schilder Lothar Malskat vervalste naast Toulouse Lautrec en Chagall ook middeleeuwse fresco’s, die hij tijdens restauratiewerkzaamheden had ‘ontdekt’. Zo kwamen er prachtige muurschilderingen tevoorschijn in de Mariabasiliek van Lübeck. Na een periode van applaus ontmaskerde Malskat zichzelf en wees zijn ‘easter eggs’ aan in de fresco’s: een rijtje kalkoenen, een vogel die pas in de 16e eeuw van Amerika naar Europa kwam. En de gezichten van Rasputin, Marlene Dietrich en zijn zus. De Britse meestervervalser Tom Keating begon elk nieuw doek met het neerzetten van vier grote dikke letters: FAKE. Een röntgenscan had dat direct aan het licht gebracht. Maar de schilderijen werden helemaal niet gescand, of zelfs maar goed gecontroleerd bij de kunsthandel: zijn zelfportretten van onder andere Degas verkochten als verse warme broodjes. Tom Keating kreeg na zijn strafzaak een eigen kunstshow op de BBC, als een soort criminele variant van Bob Ross.

“It seemed disgraceful to me how many of them died in poverty”, schrijft Keating in zijn boek over de kunstenaars die hij vervalste. En eigenlijk is het shockerend als je nagaat wie er allemaal straatarm gestorven zijn. Niet alleen Van Gogh, ook Vermeer, El Greco, Rembrandt, Schiele, Toulouse-Lautrec en Cezanne om er zo maar een paar te noemen. Zelfs Mozart verdween in een anoniem massagraf. Nu zijn de werken gevierd, de doeken onbetaalbaar. Kunstenaars die hun ziel en zaligheid in hun werk leggen en daarna misbruikt worden door een waanzinnige kunstwereld. Of nog erger – genegeerd. Het is een motief dat veel vervalsers aanhalen voor hun daden. Het systeem is corrupt, dus waarom zou ik niet profiteren? Kwaliteit en echtheid zijn lastig te bewijzen, de herkomst van veel oude werken is vaag. Meestal vanwege schaamte: de verarmde Europese aristocratie verkocht haar gekoesterde doekjes vaak anoniem aan nieuwe rijken elders in de wereld. “Van een graaf of gravin”, meer staat er dan niet in de herkomstpapieren.

Stalen toegangsdeuren

Als kind vervalsten we bijna allemaal wel schatkaarten. Blakerden we randjes van papier of drenkten we de kaart in thee om het écht mooi oud te maken. We bonden portemonnees aan een touwtje en wachtten op een voorbijganger. De trickster of de harlekijn zit diep in vrijwel iedereen. En dat is ook het heerlijke aan de kunstwereld, vind ik: de mentale spelletjes, de verwondering ook: ‘komen ze dáármee weg?’. Want je ziet alleen het werk dat af is, niet alle uren werk die er in zitten. “Als de mensen wisten hoeveel werkuren mijn beelden hebben gekost, dan zouden ze het geen wonderen meer vinden”, zou een uitspraak van Michelangelo zijn.

Dat iemand zijn leven wijdt aan papierkunst, aan tienduizendmiljoen stippen olieverf, aan jarenlang de straten afstruinen voor dat ene shot. Dat besef maakt nietig. De kunstwereld is aan de ene kant een fantastische en onbegrensde speeltuin voor inventiviteit en fascinatie, een laatste bastion van vrijheid en verbeeldingskracht. Maar het is tegelijkertijd een machtig krachtenveld met een zeer sterke hiërarchie, stalen toegangsdeuren en verborgen gedragscodes. Een mening over een werk hebben is eigenlijk al lastig. En zelf iets maken dat mag toetreden tot de Hal der Groter – je kunt beter gokken op een blikseminslag.

Of gokken op de mens. En meebuigen met de menselijke aard. Die gretig is, egoïstisch en narcistisch, in meer of mindere mate. Willen we niet allemaal diegene zijn bij Tussen Kunst en Kitsch, die op een rommelmarkt een topstuk heeft ontdekt? Op deze manier bracht Geert Jan Jansen namelijk zijn werken naar galeries en kunstkenners: “ik vond iets op de zolder van mijn overgrootmoeder, die ooit in Frankrijk woonde. Wilt u even kijken of het misschien wat is?” Die gespeelde naïviteit is als een trigger voor misbruik. De auto is altijd van een oud omaatje geweest.

Vervalsers spelen in op wensen. De Emmausgangers was een wens, namelijk bewijs voor een religieuze fase van Vermeer. En het meeslepende Adagio in G Mineur van Albinoni was een wens: het opduiken van verloren gewaande kunst uit de brokstukken van de gebombardeerde stad Dresden. Een van de meest geliefde klassieke stukken ooit is een vervalsing. Maar is het daarom een minder goed muziekwerk?

“Iedereen profiteert!”

We willen graag bedrogen worden. Liever een kleurrijk, avontuurlijk en dramatisch verhaal dan de grijze realiteit van tienduizend uur oefenen, mislukkingen, criminaliteit en het vervuilen van historische bronnen. Want dat zijn de gevolgen van vervalsen. Geert Jan Jansen brengt het nuchter: als er toch al tien hooibergen van Monet zijn, wat kan een elfde dan voor kwaad? Of een twaalfde? De vervalser steelt niet, hij voegt toe. En iedereen profiteert, wordt in de voorstelling met een charmante redenatie duidelijk gemaakt. Geert Jan Jansen is destijds vrijgelaten vanwege gebrek aan bewijs. Niemand kwam zich melden met het vermoeden dat hij wellicht een vals werk gekocht had.

De ziel van de trickster waart constant rond in True Copy. Waardoor de gewoonste elementen heerlijk absurd worden. Het beeld van een houten kist met aarde, met een bordje erbij: “Don’t Touch, Picasso”! Het zou op zichzelf al een goed conceptueel kunstwerk zijn, als er bijvoorbeeld ook een onleesbare uitleg bij zou zitten die refereert aan Bourdieu en Lacan. Bij het vervalsen komen zo veel bizarre en ingenieuze handelingen kijken dat het warempel een ambacht lijkt. Het mogen aanhoren van alle vervalsersgeheimen is slechts een van de vele pleziertjes van True Copy.

Rotkinderen en rotkunstenaars

Hoe we omgaan met kunst en kunstenaars. De hijgerige veilingen, de waanzin van het creëren en de opschepperij. Het is bijna net zo surrealistisch als die ene sketch van Monty Python, waarin ‘moeders’ Cleese en Chapman hun kroost meenemen naar een museum en vervolgens klagen dat die rotkinderen de kunst opeten. Rotkunstenaars doen dat trouwens ook, zie de recente casus van de banaan aan de muur. Door de schelmachtige anekdotes van Geert Jan Jansen leer je stiekem massa’s mooie weetjes over kunstenaars als Matisse en Appel. “Bad artists copy, great artists steal”, zei Picasso, zelf ook een harlekijn en een ekster als het aankwam op het stelen. Maar die enigmatische Picasso zei ook: “art is the lie that enables us to realize the truth.” En: “Learn the rules like a pro, so you can break them like an artist.”

Spelenderwijs legt BERLIN de vinger op diverse pijnpunten binnen de kunsthandel. En stelt tussen neus en lippen ook filosofische vragen: wat is de waarde van de waarheid? Wanneer is iets waarachtig? True Copy laat op videoschermen zien hoe mooi en raak een enkele penseelstreek kan zijn. Hoeveel details er kunnen zitten in eeuwen craquelé. En verder is alles wat je over de voorstelling wil zeggen eigenlijk veel te veel, zegt de veelschrijver. Want getuige zijn van de biecht op het toneel is veel mooier. True Copy reist al sinds 2018 langs theaters in heel Europa en dat is geheel terecht. Ga ‘m snel ‘in het echt’ zien als je kan.

Speellijst: https://berlinberlin.be/nl/tourdata/


Zugabe! Een extra anekdote die wellicht aardig in True Copy had gepast. Het verhaal van de excentrieke Japanse zakenman Ryoei Saito en zijn kolossale kunstaankopen.

Saito was directeur van een papierfabriek. De wereld leerde zijn naam kennen toen hij in drie dagen tijd twee schilderijtjes kocht: een doek van Renoir, Bal du Moulin de la Galette. En de eerste versie van Het Portret van Dr. Gachet van Vincent van Gogh. Want daar bestaan twee versies van. Of nou ja, misschien nog maar één…

Saito kocht de Renoir voor 78 miljoen en de Van Gogh voor 82 miljoen. Het Portret van Dr. Gachet was daarmee jarenlang de duurste kunstaankoop ooit. De wereld sprak na de veiling schande van de absurde bedragen. Dikdoenerij, van een lompe, ongemanierde zakenman die alles voor elkaar kreeg door met stapels bankbiljetten te zwaaien. De twee schilderijen werden na aankomst in Japan direct in een pakhuis opgeslagen. En Saito grapte in het openbaar dat als hij gecremeerd zou worden, hij dan de twee doeken bij zich in zijn kist wilde hebben. De schilderijen als erfenis doorgeven zou alleen maar familieproblemen geven.

Links is van Van Gogh, rechts is van… tja.

Saito stierf na een reeks van schandalen en arrestaties rondom seks en steekpenningen. Drie jaar later nam Musee D’Orsay contact op met de familie. Het Franse museum bezit Gachet Nummer Twee en wilde een tentoonstelling maken over de dokter, die homeopaat was en bevriend met vele schilders. Zoals Pissarro, Cézanne en Courbet. Gachet was de dokter en vriend van Van Gogh, tijdens de laatste tumultueuze maanden van zijn leven. Waarin hij zijn oor afsneed maar ook tientallen wervelwinden van kleur schilderde. Interessant feitje: dokter Paul Gachet schilderde zelf ook graag. En volgens hardnekkige geruchten zou hij de maker zijn van Portret Nummer Twee. Maar waar was nummer één?

Kwijt, jarenlang. Zou het doek dan toch gecremeerd zijn? Een meesterwerk van 82 miljoen, tot as en stof gereduceerd in een oven van 800 graden? Het is een prachtig en bizar verhaal. Maar Gachet bleek toch doorverkocht. Aan investeringsbankier Wolfgang Flöttl. Die Saito wilde overtreffen door in één jaar 79 topschilderijen te kopen. Cézanne, Picasso, Degas, Renoir. En Dr. Gachet van Van Gogh. Sotheby’s New York leende hem welwillend het geld om deze investering mogelijk te maken. En niet lang daarna moest Flöttel Gachet weer verkopen om Sotheby’s terug te betalen. Waar het werk nu is? Niemand weet het echt.

Beter beslissen dankzij vijf helpers

Kiezen is moeilijk. Iets bestellen in een restaurant vind ik persoonlijk al niet te doen. Laat staan de juiste richting kiezen als je op een belangrijk kruispunt in je leven staat. Een beslissing nemen en vrede hebben met die keuze, niet de hele tijd piekeren over ‘wat als’. Bewust ja zeggen tegen één ding en daarmee duidelijk een nee klaar hebben voor al het andere: dit kan je een een hoop kopzorgen besparen. En teleurstellingen.

Ik heb te vaak te diep nagedacht over alle mogelijkheden rondom een kwestie. Was teveel gefocust op het overzien van alle haken en ogen. En bleef de beslissing maar uitstellen tot ik ‘meer’ informatie had vergaard. En soms glipte de kans dan stilletjes voorbij. En dat is heel erg zonde.

Daarom was ik als een kind zo blij met een filmpje van filosoof Alain de Botton: how to make a decision. Je laat vijf verschillende stemmen een eigen oordeel vellen. En omdat vijf een oneven getal is komt er altijd een ja of een nee uit. Mijn man vindt deze methode een hoop gedoe (en ook ietwat krankzinnig): hij overziet de mogelijkheden en maakt dan gewoon de beste keuze voor dat moment. Maar hij is dus ook zo iemand die direct uit bed komt als de wekker gaat.

Voor alle snoozers en dromers die mijn piekerproblematiek herkennen: zet een kwartiertje opzij en roep je vijf hulptroepen aan. Iedere partij mag een ja of een nee geven. Ik schrijf die vijf beslissingen soms zelfs even uit, omdat je al schrijvende soms diepere beweegredenen in jezelf kunt aantreffen. Dit zijn de vijf gidsen bij het maken van een beslissing.   

1 is je instinct. Je buikgevoel. Het is je eerste reactie bij een ontmoeting, de weerstand om een specifiek mailtje te openen of de telefoon aan te nemen. Je lijf zegt het eigenlijk direct. Dit is ook de les van het razend interessante boek Blink, de power of thinking without thinking van Malcolm Gladwell. Je onderbewustzijn snel laten beslissen is meestal net zo waardevol als een lang proces van alle aanwezige informatie bestuderen. In dat eerste gevoel zitten alle beslismomenten uit het verleden plus je intuïtie over dat nieuwe besluit. Handig samengevat in een lijfelijk gevoel. Maar hoe weet je dan dat dat geen gedachte of emotie is? Bij mij is het een kort, vastberaden en kalm gevoel. Echt in mijn buik. Als een gladde steen in het water, als dat niet te poëtisch is: de steen ligt er, het is een voldongen feit. Je weet het. Eraan toe durven geven is dan een tweede. Maar gelukkig zet je meer stemmen in:

2 zijn je vijanden. En als je die niet hebt, verzin er maar een paar. Laat je paranoia lekker vieren. Daar zijn ze, op hun wekelijkse haat-meeting, samenzwerend in een hoekje rondom een pot kamillethee (want blegh). Zij willen het aller, allerslechtste voor je. Zij zijn hier om je leven te verpesten. Wat zouden zij je adviseren? En draai dan het advies simpelweg om. Zeggen ze ja? Doe dan nee. Sun Tzu stijl: verras de vijand door lijnrecht het tegenovergestelde te doen.

3 is de Dood. Moet dat zo morbide, Marloes? Ja. Want in je laatste levensmomenten weet je heel duidelijk wat er echt toe doet. Het is de ultieme helicopterview (hemelshoog, met een beetje geluk). Wat moeten je dierbaren zeggen op je begrafenis, waar wil je dat je leven om heeft gedraaid? En draagt de beslissing die je nu moet maken bij aan je ultieme levensplan? De dood maakt heel veel duidelijk.  

4 is je nuchtere zelf. De rationalist, degene die kan nadenken zonder gepieker en stuiterende emoties. Degene die de voors en tegens op een rijtje zet en het nuchtere adagium heeft ‘bij twijfel niet inhalen”. Alain de Botton noemt deze stem Caution. Het is je behoedzame zelf die geen domme dingen doet.

5 is de tegenhanger van Meneer Ratio: je heldhaftige zelf. De waaghals, de moedige, die met die superheldencape. De rebel met het gouden hart. De allerbeste versie van jezelf. Die dwars door de angst heen dendert. Wat zou deze superheld doen? Behalve oude mensjes helpen oversteken en tussendoor even de wereld redden?

En maak je dankzij dit veelzijdige side-kick team nu de perfecte beslissing? Nee. Want je helpers beschikken helaas niet over een glazen bol. Maar je hebt wel een afweging gemaakt vanuit verschillende invalshoeken. En gaat nu over in actie. En dat is het belangrijkste: vage verlangens transformeren tot daden. Geef jezelf een schouderklopje! En hup, weer door. Met leven.

Het filmpje van The School of Life van Alain de Botton staat hier.
Leuk stukkie? Abonneer je op
mijn nieuwsbrief of geef me een opdracht, dan schrijf ik een blog speciaal voor jou!

De Tijdreiswinkel

Over kinderlijke verwondering, namaakwinkels en waarom een goed boek een geheime deur is, aldus TED-spreker Mac Barnett.

Het blijft een merkwaardig fenomeen als je mensen interviewt: een exacte weergave van hun woorden, rechtstreeks via audio overgezet in zinnen, stuit af en toe op felle weerstand. “Zo heb ik dat niet gezegd”, krijg je dan terug. Je heb het bewijs op je voicerecorder staan, maar daar gaat het niet echt om. Die reactie “zo heb ik het niet gezegd” is meestal meer een kwestie van “zo heb ik het niet bedoeld”. Als je er dan lichte redactie op loslaat, de zinnen net wat mooier en scherper maakt, dan krijg je enorm blije reacties: “je hebt precies verwoord waar het om draait”! Ik voel me dan een beetje als een foto retoucher, die vetrolletjes en donkere kringen liefdevol wegpoetst en de mensen weer laat stralen. Maar het blijft een lastige kwestie, want het is niet ‘de werkelijkheid’. Hoe ver ga je in het net ietsje mooier maken?

“mijn beroep is dat ik lieg tegen kinderen”

In zijn TED-talk laat kinderboekenschrijver Mac Barnett een Venn-diagram zien. Een cirkel met ‘waarheid’ aan de ene kant. En een cirkel met ‘leugens’ aan de andere kant. Het gebied waar die twee overlappen, daar zit volgens hem kunst. Hij haalt Picasso aan:

“We all know that Art is not truth. Art is a lie that makes us realize truth, at least the truth that is given us to understand. The artist must know the manner whereby to convince others of the truthfulness of his lies.”

Mac Barnett is een kinderboekenschrijver en hij begint zijn speech met een geniale opener over wat hij doet: “mijn beroep is dat ik lieg tegen kinderen”. Ik kijk dit filmpje een paar keer per jaar, als degenen die boe roepen richting de kunst weer eens een megafoon hebben bemachtigd. Want het kost zoveel, en wat heeft het nou voor nut? Mac Barnett vertelt er fantastisch over: kunst zorgt voor het in stand houden van verwondering en fascinatie. Het laat je weer in contact komen met het kind in jezelf, je oernatuur, die wil spelen en ontdekken. Het verkennen van die verwondering zorgt voor verbinding, met anderen, met de wereld. En geeft je ook een vorm van macht: door zelf iets te durven maken kun je verandering in gang zetten.

Barnett staat op het podium als een jonge Jack Nicholson, met een grote grijns op zijn gezicht. En hij vertelt waarom een goed boek dezelfde werking kan hebben als een geheime deur. Die toegang geeft tot die plek tussen waarheid en leugens, waar magie kan gebeuren. Kinderen hebben nog de gave om dit soort deuren te vinden in het leven. Voor volwassenen is dat lastiger. Daarom heeft een aantal Amerikaanse schrijvers die deuren een speciale plaats gegeven via een geniaal concept: fictieve winkels. Die bedacht zijn om aan de eisen van stedelijke bestemmingsplannen te voldoen. De winkels zijn een dekmantel, want het gaat eigenlijk over geheime achterkamertjes. Waar de jeugd uit de buurt leert schrijven, filmpjes maken, componeren en editen. Deze namaakwinkels zijn echter zo leuk dat volwassenen er daadwerkelijk hun geld spenderen en zo helpen om de creatieve workshops in stand te houden. Zo is 826 Valencia in San Francisco een winkel speciaal voor piraten, een ‘Pirate Supply Store’. Bedacht door de befaamde schrijver Dave Eggers. Waar je citroenen kunt inslaan tegen scheurbuik. En ooglapjes vindt in de modekleuren van het seizoen, want alleen zwart is saai.

826 Valencia was het allereerste initiatief in een reeks van nieuwe ludieke schrijfscholen, daarom beginnen alle Amerikaanse geheime winkels of ‘chapters’ nu met 826. De winkel 826 in Boston is The Greater Boston Bigfoot Research Institute. De winkel van Barnett is 826 LA: hij houdt zijn geheime schrijflessen in The Echo Park Time Travel Mart. Die als slogan heeft: “whenever you are, we are already then”. Je kunt er flesjes met ‘famous last words’ kopen, emotiechips voor robots en deodorant voor vikingen. Het Medewerker Van de Maand bordje heeft bekende gezichten, zoals Attila de Hun (in een goede, niet-destructieve week blijkbaar) en Shakespeare.

Kijk vooral ook het TED filmpje om te zien wat een gratis waardebon voor een blauwe vinvis met een kind kan doen. Elke keer als ik deze speech kijk raak ik weer gemotiveerd om schrijfwerk lekker eigenzinnig te laten zijn. Het lijkt mij fantastisch om zo’n bureau ook in Zeeland onder te brengen. Misschien in die rare Grote Kerk van Veere, die bijna-ruïne vol met vleermuizen… Of inderdaad echt een winkel, ergens in een Zeeuwse winkelstraat. Er zijn nu 50 organisaties in de wereld die zich lieten inspireren door het 826 model van lol, verwondering en creatieve lessen. En terecht, want wat is dit leuk. En waardevol.